Grote behoefte aan groene theologie

 

Het boek werd al besteld voordat het gedrukt was, vertelde uitgever Jan de Vlieger van Skandalon tijdens de presentatie van Groene theologie in de Lutherse kerk te Utrecht op 10 mei j.l.. Dat geeft aan hoe groot de behoefte is om na te denken over christendom en milieu.

 

Want in hoeverre biedt het christendom beelden en ideeën om anders naar de natuur te kijken dan vanuit het antropocentrische perspectief, gericht op winst en uitbuiting? Trees van Montfoort laat zien dat het wereldbeeld van de Bijbel wezenlijk anders is dan dat van onze tijd. Aan de hand van teksten uit Genesis, (deutero)-Jesaja, Psalmen, Job, Spreuken, Romeinen, Openbaringen en Johannes maakt ze duidelijk dat dit theocentrisch is. Mens is maar een onderdeel van de hele aarde die God looft en die samen met mensen gered wordt door God.

 

Vervolgens bespreekt ze zowel de protestantse als de katholieke theologie in Nederland die van belang is voor een ecologische visie. Uiteraard komt ‘Laudato Si’ aan de orde en ze betreurt het dat de ecologische invulling van de katholieke sociale leer in Nederland nog zo weinig weerklank krijgt. Een belangrijk hoofdstuk is dat over ecofeministische theologie. Hier bespreekt ze twee Amerikaanse protestantse theologes, de katholieke Ivone Gebara uit Brazilië en de Grieks-orthodoxe Elizabeth Theokritoff. Bij elk geeft ze aan wat belangrijk is voor de Nederlandse theologie.

 

Het gaat dan om godsbeeld (de aarde als het lichaam van God; McFague), mensbeeld (over welke mensen heb je het – juist arme vrouwen lijden het meest onder de klimaatcrisis; Gebara), het te boven komen van dualistische concepten (bijvoorbeeld tussen lineair en circulair; Keller) en een theologie die minder beïnvloed is door het moderne wereldbeeld. In de oosterse orthodoxie is God ook aanwezig in de materie. Ascetisme en liturgie kunnen samenvallen (Theokritoff). Het boek sluit af met een viering in Boxtel: een mooi voorbeeld van groene theologie in de praktijk.

 

Wat ik zelf meeneem van het boek is haar argumentatie waarom het belangrijk blijft voorzichtig te zijn met mannelijke beelden voor God. Ook interessant is het bewustzijn dat natuur niet iets is dat ver weg is. Ook waar mensen wonen, in onze steden en dorpen, leeft de natuur en heeft aandacht en bescherming nodig.

 

Trees van Montfoort, Groene theologie, Skandalon, Middelburg 2019, € 27,50.

Trees van Montfoort geeft lezingen over haar boek. Zie www.vanmontfoortcommunicatie.nl

 

Auteur van deze recensie: Joanne Seldenrath.